Sprzedaż samochodu a wydatki z tytułu ubezpieczenia OC i AC w kosztach uzyskania przychodów

Zasady zawierania i wykonywania umów obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych reguluje ustawa z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (Dz.U. z 2013 r. poz. 392 ze zm.).

Stosownie do jej przepisów, w razie przeniesienia prawa własności samochodu, którego dotychczasowy posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC, na nabywcę przechodzą prawa i obowiązki poprzedniego posiadacza wynikające z tej umowy.

Dotychczasowy właściciel samochodu ma zaś obowiązek:

• przekazać nabywcy potwierdzenie zawarcia umowy ubezpieczenia OC samochodu oraz
• powiadomić na piśmie zakład ubezpieczeń (w terminie 14 dni od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu), o fakcie sprzedaży oraz przekazać ubezpieczycielowi dane nabywcy.

Z kolei nabywca samochodu ma prawo:

• kontynuować dotychczasową umowę ubezpieczenia OC – do czasu upływu okresu, na który została ona zawarta albo
• wypowiedzieć na piśmie dotychczasową umowę OC (wówczas ulega ona rozwiązaniu z dniem jej wypowiedzenia) i zawrzeć nową umowę ubezpieczenia.

Jeżeli nabywca samochodu nie skorzysta z przysługującego mu prawa do wypowiedzenia dotychczasowej umowy OC, to zakład ubezpieczeń może dokonać ponownej kalkulacji należnej składki z tytułu udzielanej ochrony ubezpieczeniowej, poczynając od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu, z uwzględnieniem zniżek przysługujących nabywcy oraz zwyżek go obciążających, w ramach obowiązującej taryfy składek.

Z kolei w przypadku gdy nabywca samochodu wypowie dotychczasową umowę OC, to wówczas dotychczasowemu właścicielowi samochodu przysługuje zwrot składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia.

Zasady te wynikają z art.31 ust.1 i 2, art.32 ust.1 i art. 41 ust. 1 pkt 3 powołanej ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych... .

Natomiast w stosunku do dobrowolnego ubezpieczenia samochodu autocasco (AC) mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące umowy ubezpieczenia.

W świetle art.823 §1 K.c., możliwość kontynuowania przez nabywcę samochodu umowy ubezpieczenia AC zawartej przez jego dotychczasowego właściciela zależy od uzyskania na to zgody ubezpieczyciela, chyba że umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej. Jeżeli prawa z umowy ubezpieczenia nie zostaną przeniesione na nabywcę, dotychczasowe ubezpieczenie AC wygasa z chwilą sprzedaży samochodu (art.823 § 3 K.c.). W takiej sytuacji sprzedającemu przysługuje od ubezpieczyciela zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej (art. 813 §1 K.c.).

Zgodnie z ogólną definicją kosztów podatkowych, do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wydatki, które zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art.23 updof i art.16 ust.1 updop. Wydatki te powinny być zatem funkcjonalnie związane z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą, racjonalne i obiektywnie uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia, jak również prawidłowo udokumentowane.

Na gruncie przepisów o podatku dochodowym, do przychodów nie zalicza się zwróconych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Wynika to z art.14 ust. 3 pkt 3a updof i art.12 ust.4 pkt 6a updop. Natomiast w przypadku gdyby otrzymany od ubezpieczyciela zwrot składek na ubezpieczenie OC i AC dotyczył składek, które zostały zaliczone do kosztów podatkowych, to wówczas zwróconą kwotę należy zaliczyć do przychodów podatkowych.